De schoenen van Jakob is alweer een poëtisch verhaal van Agnès de Lestrade, dit keer met illustraties van Tom Schamp. Een succesvolle combinatie van talenten, die eerder het grappige prentenboek De dromen van Boeba opleverde. Over een bevlogen schoenmaker gaat het, die voor elke klant een op alle manieren perfect passend paar schoenen bedenkt. Voor fantasten bezorgt Jakob schoenen die de dragers met beide voeten op de grond houden. Verlegen mensen krijgen 'stoute' exemplaren, voor ongeduldig aangelegde klanten ontwerpt hij zevenmijlslaarzen, waaghalzen doen een stapje terug en luiaards hoeven geen voet te verzetten: hun schoenen houden pas op de plaats. Alleen voor zichzelf vindt hij geen geschikt schoeisel, wegens te druk. Hij doet het dan maar met een sok en een klomp. Tot mooie Sarah met een bijzondere bestelling komt aanzetten: schoenen om de eerste stap te zetten, en of Jakob die kan verzinnen? Agnès de Lestrade goochelt hier slim met woorden en uitdrukkingen en het verhaal zit vol geestige dubbele bodems waar de illustrator in de Franse versie perfect op inspeelt. Die woordgrapjes komen jammer genoeg niet altijd even goed tot hun recht in de Nederlandse vertaling, wat soms voor rare associaties zorgt. En toch is het een prachtig boek met verbluffend mooie en rake tekeningen. Op de volle, uitbundig geschilderde en getekende bladzijden roept Tom Schamp een Russisch-Joods aandoende wereld op, in een wonderlijke Chagallsfeer. Baardige mannen met zwarte hoeden als vingerpopjes op een hand gezet, winterse landschappen in de doorkijkjes achter de ramen, een onbestemde, dromerige architectuur, grappige en verrassende details. Elke prent zit vol subtiele vondsten. Ook de lay-out is inventief en afwisselend. Een feestelijk boek. Verberg tekst

Met De dromen van Boeba maakten Agnes de Lestrade en Tom Schamp enkele jaren geleden een kleurrijke ode aan de fantasie en de multiculturele samenleving. Dit boek gaat over de Joodse cultuur, en meer bepaald over de ambachtelijke schoenmaker Jakob. Net zoals Boeba voor het hele dorp lekkernijen bakte, maakt Jakob voor iedereen de gepaste schoenen: stoute schoenen voor wie verlegen is, zevenmijlslaarzen voor haastige mensen, en versvoeten voor de dichter.

Het boek is uit het Frans vertaald, en niet alle woordgrapjes waren even vlot om te zetten naar het Nederlands. Het verhaal vermengt traditionele elementen met hedendaagse grapjes. Terwijl de mensen op straat zich nog met paard en kar voortbewegen, doen sommige schoenen de moonwalk en gaan de Joodse gelovigen hier naar de Sinagogo. Of zijn dat de feestbeesten? De moderne toetsen zitten vooral in de prenten, want het verhaal blijft oertraditioneel. Op een dag komt Sarah in de winkel van Jakob, en moet hij met het juiste paar schoenen haar hart veroveren. Illustrator Tom Schamp is gekend om zijn veelvoud aan visuele grapjes, bijvoorbeeld in de kijkboeken over Otto. Die grappige details gebruikt hij hier ook, maar met mate. Zo zie je een ketel die stoom blaast wanneer Sarah verschijnt, en krult de staart van een kat zich tot de typische S van Schamp. Schamp zet kleuren en structuren in om in dit boek sfeer te scheppen, en zo komen de kleinere knipoogjes hier en daar nog beter tot hun recht.

Verberg tekst

De tweede samenwerking tussen Agnès de Lestrade en Tom Schamp vertrekt van een gelijkaardig gegeven als De dromen van Boeba, namelijk dat van een ambachtsman met een magische gave. Waar Boeba diverse soorten gelukzalige dromen 'bakte', maakt Jakob schoenen die zijn klanten 'op het rechte pad houden'. De setting is anders: niet het warme Senegal, maar het koude, knusse prerevolutionaire Rusland, meer bepaald een Joodse wijk, met, in Schamps typische
grapjes, een 'sin-a-gogo' en een 'mazeltov'-gebouw. Jakob is een hardwerkende schoenmaker. Natuurlijk woont hij in een huis dat eruitziet als een laars. In mozaïekvorm krijgen we enkele realisaties van Jakob te zien: 'Fantasten gaf hij schoenen om met beide voeten op de grond te staan', 'Ongeduldige mensen lieten zevenmijlslaarzen maken' (een gehaast mannetje in een uurwerk) en 'de dichter kreeg schoenen voor zijn versvoeten aangemeten' (met schoenen als ezelsoren). Jakob neemt geen tijd voor zichzelf en loopt er slechtgeschoeid bij. Wanneer de verrukkelijke Sarah zijn winkel binnenstapt, op zoek naar 'schoenen om de eerste stap te zetten', weet Jakob geen raad, maar zeggen zijn armzalige klompen uiteindelijk voldoende.
Agnès de Lestrade bouwt verhalen op met uitgewerkte, zinvolle metaforen: de zoete dromen die Boeba bakt, de kostbare woorden in Het land van de grote woordfabriek, en de schoenen van Jakob die de mensen 'op het rechte pad houden'. In dit boek houdt Lestrade het verhaal echter minimaal en zet ze te veel in op woordspelingen die volgen uit de schoenenmetafoor. Ze wendt allerlei bestaande uitdrukkingen rond schoenen, voeten en stappen aan. Dat levert een leuk taalspel op, maar het domineert het verhaal te veel, en het wordt ook wel eens moeilijk voor jonge kinderen. Het einde van het verhaal komt bovendien nogal abrupt en is niet volledig duidelijk.
Vertaalster Sylvia Vanden Heede stond voor een uitdaging. Ze weet meestal uitstekende Nederlandse alternatieven te vinden voor de Franse uitdrukkingen. Zo vertaalt ze 'Pour les timides, des chaussures qui ne reculent devant rien' als 'Verlegen mensen trokken stoute schoenen aan', wat ook nog goed past bij de elegante puntschoenen in Schamps illustratie. Een enkele keer wordt het problematischer: 'Pour les poètes, celles qui prennent le mot au pied de la lettre' wordt 'en de dichter kreeg schoenen voor zijn versvoeten aangemeten'. Een knappe vondst, maar toch moeilijk voor kinderen.
Opvallend is dat de illustraties van Schamp even goed werken voor de Nederlandse vertaling als voor het Franse origineel. Dat komt omdat Schamp steeds eigen betekenissen toevoegt in zijn prenten. Hij doet dat voor zijn doen op een redelijk eenvoudige wijze (minder details en beeldspelletjes dan gebruikelijk) en concentreert zich in dit boek vooral op de sfeer (knusse bruine kleuren, het gezellige, overvolle atelier van Jakob, de kleurenpracht van de ravissante Sarah) en surrealistische toetsen (gigantische marcherende handen met rabbi-poppetjes en allerlei schoeisel aan de vingertoppen, een roze schoen/wolk als zinnebeeld van Jakobs verlangen). Met zijn prenten brengt Schamp meer eenheid in dit boek aan. Op het achterplat en het schutblad last hij enkele details in die verwijzen naar De dromen van Boeba. [Chris Bulcaen] Verberg tekst

In een klein, knus winkeltje maakt schoenmaker Jakob heel bijzondere schoenen. Het zijn schoenen die zijn klanten op het rechte pad houden en hen weerhouden om misstappen te begaan. Voor iedereen probeert Jakob een passend paar te maken: schoenen voor verlegen mensen, voor fantasten, voor mensen met watervrees, voor soldaten en lekkerbekken. Alleen voor zichzelf heeft hij nog geen passend paar gevonden. Dit vrolijke prentenboek is een lust voor het oog, met prachtige illustraties. Op de glanzende pagina's met kleurige platen is veel te zien, waaronder heel veel verschillende schoenen. De naïeve en kleurrijke stijl en de absurdistische sfeer van de illustraties doen denken aan Latijns-Amerikaanse schilderijen. De tekst staat in de prenten, verandert per prent van kleur en vormt zo een onderdeel van de vormgeving. De auteur speelt in de tekst op een grappige manier met uitdrukkingen en gezegden: 'Verlegen mensen trokken stoute schoenen aan.' en 'Ze vroeg schoenen om de eerste stap te zetten.' Van dezelfde auteur en illustrator verscheen eerder het kunstzinnige prentenboek ´De dromen van Boeba´*. Vanaf ca. 5 jaar. Mede naar gegevens van Verberg tekst

Dat Agnès de Lestrade en Tom Schamp een gouden combinatie vormen, bewezen ze al met ‘De dromen van Bouba’, een sprookjesachtig prentenboek met een bevreemdende sfeer. Hun samenwerking resulteerde dit keer in een boek dat ontegensprekelijk eenzelfde eigenzinnige sprookjessfeer uitademt.
In zijn kleine, knusse winkeltje maakt Jakob voor iedereen de gepaste schoenen: stoute schoenen voor de verlegenen onder ons, zevenmijlslaarzen voor ongeduldige mensen … Het lukt Jakob allemaal. Alleen voor zichzelf heeft hij de gepaste schoen nog niet gevonden. Wanneer de leuke Sarah zijn winkeltje bezoekt, voelt Jakob zich echter klaar om de eerste stap te zetten, maar wel op blote voeten …
De auteur lardeert haar tekst met uitdrukkingen en gezegden over schoeisel; zo lopen soldaten met Jakobs laarzen aan vanzelf in de pas, vraagt Sarah aan Jakob of hij een loopje met haar neemt enzovoort. Samen met de licht absurdistische tekeningen nodigt zulke knap uitgewerkte tekst uit om het boek keer op keer vast te nemen en weer nieuwe ontdekkingen te doen. Klein kunstwerkje!
Verberg tekst