Wanneer het bevoorradingsschip op de laatste dag van 1972 aanlegt bij de Maiden Rock, een vuurtoren voor de kust van Cornwall in Zuid-Engeland, blijkt dat de drie vuurtorenwachters spoorloos zijn. Het raadsel is compleet wanneer geconstateerd wordt dat de toegangsdeur van binnenuit gesloten is, de tafel gedekt staat voor slechts twee personen en de klokken in de vuurtoren allemaal om kwart voor negen zijn stilgevallen. In het logboek staat genoteerd dat er een fikse storm rond de vuurtoren woedde, maar niemand anders heeft die opgemerkt. Genoeg mysteries dus om klassieke speurneuzen als Poirot of Holmes te doen watertanden.

Toch is De lichtwachters, de debuutroman van de Engelse auteur Emma Stonex, geen klassiek misdaadverhaal. Het zwaartepunt ligt bij de relaties tussen de drie mannen in de vuurtoren en die met hun respectievelijke partners. Twintig jaar later immers wil een schrijver, die wat succes heeft gehad met 'maritieme romans', het raadsel van de vuurtoren ontrafelen want nooit werden de mannen teruggevonden. Uit de monologen die de vrouwen tegen hem afsteken blijkt dat weinig eenvoudig was in hun levens en relaties. Elk van de mannen en vrouwen gaat op zijn of haar manier om met de afzondering, afstand en eentonigheid, maar allemaal ervaren ze dat eenzaamheid een mens tot het uiterste kan drijven.

De lichtwachters toont overtuigend hoe je spanning en psychologische uitdieping van de personages verbindt. Dit is niet zomaar een thriller over 'drie mannen en heel veel zee', maar een ingenieus geplotte roman waarin het misdaadelement vooral de motor is om diepgravend te schrijven over relaties en hoe die kunnen ontsporen. Thema's als vriendschap, verlies, onzekerheid en obsessie, bijvoorbeeld bij de zoektocht naar de ultieme waarheid, spelen een grote rol. Wat doet het met iemand wanneer antwoorden uitblijven? Hoe ga je om met een traumatische ervaring die je nooit hebt kunnen afsluiten? Hoe ontdekt de schrijver wat waarheid, verdichting en verzinsel is in de verhalen en herinneringen van de vrouwen?

Stonex schrijft plastisch over de grootsheid van de zee, en de gevaren die er loeren. Ze vermengt diverse genres en stuurt het verhaal zelfs even een bovennatuurlijke kant op wanneer er verteld wordt over de legende van Zilveren Man, een vreemdeling met een attachékoffer die soms zomaar opduikt maar op hetzelfde moment blijkbaar ook elders gezien is. Er zijn raadsels die een antwoord zullen krijgen, maar het wordt vooral duidelijk dat sommige geheimen 'niet bedoeld zijn om te worden gekend'.

EMMA STONEX, De lichtwachters, vertaald door Harm Damsma en Niek Miedema, Nieuw Amsterdam, 335 blz., 22,99 €. (e-boek: 12,99 €).

Verberg tekst

Twintig jaar na de mysterieuze verdwijning van drie vuurtorenwachters interviewt een thrillerschrijver de achtergebleven familieleden. Al snel blijkt dat werkgever Trident House belang had bij een doofpot. Een van de drie had namelijk net een gevangenisstraf uitgezeten voor een geweldsdelict. In 12 episodes, die afwisselend in 1972,1973 en 1992 spelen, wordt ook duidelijk dat er onder de weduwes niet alleen slachtoffers zijn. Emma Stonex (1983) werkte jarenlang als redacteur bij een uitgeverij. Dit is haar succesvolle debuut dat inmiddels in zo'n 20 talen is uitgegeven. Spannend boek over het samenleven op een postzegel met een grote rol voor de zee als magneet. Symbool voor het verlangen naar vrijheid. In contrast met het benepen leven aan land, waar, ondanks sociale controle, passie zijn weg zoekt. De verschillende tekstsoorten als logboek, artikel, brief of interview verhogen de levendigheid en trekken ons in het verhaal. Het lijkt echt gebeurd, ook door het authentieke taalgebruik inclusief slang (fonetisch opgeschreven). Dit werk vraagt om een breed lezerspubliek. Kreeg vier sterren in de VN Detective & Thrillergids 2021. Verberg tekst

Als je Eilean Mòr op Google Maps opzoekt, moet je vrij lang uitzoomen om de Schotse kust te ontwaren. Wie op dit vuurtoreneiland werkt, moet tegen isolatie kunnen. Je zit er steeds maanden vast met je collega's. Slechts af en toe wordt er vers voedsel gebracht. Bij slecht weer komt er niemand. Op 15 december 1900 zag een schipper dat het licht uit was in de vuurtoren. Pas elf dagen later slaagde men erin om aan te meren. Alle drie de vuurtorenwachters waren spoorloos, en zouden nooit meer terugkomen.

Het is een plot dat verder bijna niks nodig heeft, en waar al eerder dankbaar gebruik van werd gemaakt door film- en operamakers, de band Genesis en tv-serie Dr. Who. En door de Britse Emma Stonex, die in haar debuutroman De lichtwachters probeert te ontrafelen welk geheim de zee al die jaren bewaart.

Ze verplaatst het verhaal daarvoor naar een fictieve toren op vijftien mijl van de kust van Cornwall, die nog een tandje benauwder is dan het origineel. De Maiden staat niet op een klein rotseiland, zij (vuurtorens zijn vrouwelijk, net als de zee zelf) ís het eiland. Een stukje lopen zit er dus niet in. Niet dat de bemanning daar mee zit, elk van hen heeft redenen om zich te willen afsluiten van de gewone wereld. De een vlucht voor zijn benauwde gezinsleven, de ander voor een heel lang onbenoemd trauma, de derde voor zijn crimineel verleden.

Stonex zet hen bovendien neer in de vrijheidslustige jaren zeventig. Dat werkt goed: het contrast met de vuurtoren, waar vaak niet eens een radiozender te ontvangen is, kon niet groter zijn. Bij de vrouwen op het vasteland wringt het dat alles afhangt van het levensritme van hun man: twee maanden weg, een maand thuis. Niet meer van deze tijd.

Ze vertellen pas over hun worsteling twintig jaar na het drama, als misdaadschrijver Dan zich op de door de vuurtorenmaatschappij in de doofpot gestopte zaak stort. En ze blijken minstens zoveel geheimen te hebben als hun partners.

Het is allemaal heel spannend en vol mystiek, en de constante wisseling van vertelperspectief in De lichtwachters brengt grote vaart in het boek. Ook weet Stonex de claustrofobische levensomstandigheden van de vuurwachters - zelfs hun bedden zijn gebogen om te kunnen passen - te vangen alsof je erbij bent. De toon echter is vooral in de eerste helft van het boek vaak bombastisch. "De voetstappen van de mannen roeren de doodstrom, diep en doordringend."

"Het is al erg genoeg dat het gebeurd is zonder dat je er een boek van maakt", zegt een van de weduwen tegen de schrijver. Bij mij kleurde die zin het vervolg. Niet omdat ik de mysterieuze verdwijning geen roman waard vind, maar vanwege het 'erg genoeg'.

Werkelijke gebeurtenissen zijn vaak dramatischer dan je ze kunt verzinnen en ik vind het jammer dat Stonex, die overigens onder pseudoniem al negen andere boeken schreef, het verhaal toch heeft willen optuigen. Bij haar staan twee klokken stil op hetzelfde tijdstip, in het echt was het er een. Haar torendeur zit van binnen op slot. Er lijkt een soort huurmoordenaar actief te zijn, iemand is een stalker, er is gif. Het is véél, terwijl de basis al zo rijk is: de zee, die doet wat ze wil.

Emma Stonex, De Lichtwachters, Vert. Niek Miedema en Harm Damsma. Nieuw Amsterdam; 336 blz. € 22,99.

Verberg tekst