Verplaatst u zich even in mij: encyclopedieliefhebber, woordenboekgrasduiner, prentenboekfanaat, en een prinsessenverleden zorgvuldig gekoesterd in een klein hoekje van mijn hart. U zult snel begrijpen waarom ik wég ben van Het grote boek van vergeten prinsessen.

Philippe Lechermeier (Frankrijk, 1968) componeerde een encyclopedie over vergeten of onbekende prinsessen en doet dat met een grenzeloze verbeelding. Hij geeft elke prinses een dubbele pagina, met op de linkerpagina uitleg over haar leven, haar specifieke eigenaardigheidjes (ook de fantasierijke namen van de prinsessen onthullen hierover al een en ander), andere beroemde leden van haar familie (zo piepen o.a. ook de beroemdere Schone Slaapster en Doornroosje om de hoek)... Op de rechterbladzijde leeft Rébecca Dautremer zich picturaal uit in het verbeelden van de prinses in kwestie, prenten die zich meer dan eens uitstrekken tot in de tekst. Bovendien draagt elke bladzijde een handgeschreven spreuk die op de prinses van toepassing is. Een paar voorbeelden geven meteen een voorproefje van het lekkers dat u als lezer nog wacht: Prinses Grilhelmina ("Een gril is niets anders dan een vonkje van een slecht humeur"), Jazzy Ezzy ("Dansen is vliegen, laag over de grond"), De Prinses van de Nacht ("De nacht is een gat -- op de bodem ervan kun je je verstoppen"), De Prinses van Jatjatjat ("Een dief is een goochelaar voor wie niemand klapt"), Prinses Amnesia ("Wanneer ik iets vergeet speelt er een gedachte diep, diep in mij verstoppertje"). De woordenkunstenaar die deze rijke fantasie voor ons naar het Nederlands heeft omgetoverd is niemand minder dan Edward van de Vendel. En wat een prachtprestatie! Doorheen zijn poëtische en onvoorstelbaar vindingrijke woordkeus komt deze prinsessenwereld zinderend tot leven.

Ook de adembenemend mooie prenten van Rébecca Dautremer (Frankrijk, 1971) dragen daar op majesteitelijke wijze toe bij. Dautremer schildert met haar meesterhand de prinsessen in de meest nauwkeurige details en fijne lijntjes, wekt hun omgeving tot leven en doet dat met verve. Elke prinses krijgt haar eigen uitstraling en karakter, wat maakt dat de prenten een kleurrijke aanvulling vormen op de tekstportretten. Zoals in eerder werk van Dautremer springt ook hier haar kleurengebruik in het oog (zie o.a. Ik val op jou): rood en roze in alle mogelijke warme schakeringen (van vermiljoen over wijn- en rozenrood tot auberginepaars), maar ook duistere kleuren (De Prinses van de Nacht draagt zwart, bruin en nachtblauw; de barse Prinses Elizabits gaat somber gehuld in zwart) en meer bleke tinten van blauw dan je voor mogelijk hield. De prints van jurken, zetels en behang (die bloemmotieven!) zijn een beetje retro, tot soms zelfs psychedelisch. De heimwee naar vergane glorie is trouwens iets wat doorheen alle prenten van Dautremer waart, en dat zie je bv. in het antieke bad of de parfumkruikjes van Grilhelmina, maar ook in de lampjes, de sieraden... Dautremer plaatst zichzelf in een rijke traditie van meesterschilders: bij De Prinses van de Nacht is Rembrandt niet veraf, Grilhelmina koestert zich net als de meisjes van Vermeer in het binnenvallende zonlicht, en het decor van de Vertrouwelinge roept zelfs Rothko op.

De vormgeving van dit boek is hoogst origineel. Een harde kaft omsluit de glanzende pagina's waarover de prinsessen dansen. De letters variëren in grootte (extra belangrijke weetjes worden extra uitvergroot) en de kleur van de tekst volgt de schakeringen in de prenten op de tegenoverliggende bladzijde. Bovendien staan bij kleine tekeningetjes die tussen de tekst door geweven worden vaak handgeschreven stukjes (over prinsessenkorrels, de etiquette of prinsessentranen ("Worden zij als inkt gebruikt, dan schrijft men er de zachtste gezangen mee, de gewichtigste gedichten, de felst vonkende liefdesbrieven"), of over muziekinstrumenten zoals het Knipboogje, dat wordt bespeeld door de ogen dicht te knijpen (pluim voor Van de Vendel!).

Naast de portretten van de prinsessen zelf biedt dit standaardwerk ook een schat aan neveninformatie. Zo worden we o.a. ingewijd in het Internationale Waaiertaal-alfabet, de Wapenschilden en Vaandels (het zwarte gat van Prinses Amnesia!), de Dieren die je tegenkomt in de prinsessenwereld, het Woud met de Blauwe Eiken (die kleuren!), en Paleizen en Andere Verblijven. Een schets mét legende van het paleis is zeer verhelderend: kast voor losse schoenen, kelder voor afgewezen prinsen, bewaakdraak en geheime tuin mogen zeker niet ontbreken. Ook het mokhok is van essentieel belang (Prinses Gudrun Von Kadoink: "Mokken is duwen tegen een onbeweeglijke muur"). We vernemen ook dat prinsessen veelal per olifant reizen, maar, om een en ander comfortabeler te maken, wordt aangeraden om op de olifantenrug een paleisje te bouwen (met hangmat voor het middagslaapje en zwaaibalkon om het volk te groeten uiteraard). Het onvergetelijke zomerbezoek van de Olifant in Antwerpen krijgt er een mooie dimensie bij. Het naslagwerk wordt afgesloten met enkele Praktische Wenken ("Wat je moet weten over prinsessen, zoals foefjes en kneepjes om namaakprinsessen te onderscheiden van echte"), een test ("Wat ben jij voor en prinses?"), een lijst Spreekwoorden ("Niet elke pad bevat een prins", Turks spreekwoord), een Woordenlijst ("een prinsesje doen" betekent gaan zitten mokken, of "padvinden": verliefd worden), een heuse gefingeerde bibliografie en een inhoud op alfabet en op onderwerp.

Deze encyclopedie beschrijft prinsessen van over de hele wereld, en nodigt je uit mee te reizen door die fascinerende wereld ("En wie weet, misschien herken je jezelf?" -- In welke prinses ik me herken, verklap ik niet). De prinsessen lijken door de melancholische toets uit een ver verleden te komen, maar worden anderzijds ook zo levendig beschreven en verbeeld dat ze erg tastbaar en van vlees en bloed lijken. Dit boek zweeft op de dromerige grens tussen fantasie en werkelijkheid. Ik stap de deur uit en neem me stellig voor vanaf nu alle namaakprinsessen genadeloos te ontmaskeren.

Het grote boek van vergeten prinsessen is een prentenboek en kinderen vanaf vijf à zes jaar zullen zeker van de prenten genieten. Maar de teksten lenen zich niet echt tot voorlezen en zijn veel te complex voor eerste lezers. Zelf lezen kan vanaf een jaar of negen en de finesses in tekst en illustraties zijn ook een uitgesproken uitnodiging aan volwassenen. [Isabelle Schoepen] Verberg tekst

In dit grote prentenboek wordt een aantal zelfbedachte prinsessen geprofileerd. Schreeuwwitje bv. schettert als een ekster en bedient zich bij voorkeur van grofheden en gescheld. Prinses Maffelijne is familie van Doornroosje, draagt geen kroon, maar een slaapmuts en verveling is haar levensfilosofie. Lechermeier beschrijft deze tegendraadse figuurtjes in sprankelend humoristische en gevarieerde teksten die uitstekend vertaald/bewerkt werden door Edward van de Vendel. Het tekstbeeld komt erg dynamisch over, met verschillende lettertypes en kleuren, en schetsjes die allerlei attributen en eigenschappen moeten visualiseren. Het boek sluit af met praktische wenken over de omgang met prinsessen, een zelftest, een spreekwoordenlijstje, een fictieve bibliografie en register. De grote illustraties met hun sprookjesachtige, melancholische toets zorgen voor een uitzonderlijk krachtig surplus. Dautremer schildert uiterst zorgvuldig en gedetailleerd, haar composities zijn perfect in balans en zorgen voor adembenemend mooie bladzijden. Een prentenboek om zelf te lezen, vanaf ca. 9 jaar. Verberg tekst

Ken jij prinses Paddeleine? Heb je prinses Zagjemal gezien? Luisterde je op een duistere avond al eens naar de prinses van de Nacht? Hield je al eens een klets-estafette met prinses Louisette d’Esperluette, zag je Roma Manouche al eens dansen rond een vuur of anders prinses Jazzy Ezzy? Prinses Maankwartier, prinses Doremi en het Chinese Efemeertje: het zijn maar een paar van de prinsessen die je diep in hun paleis kunt vinden, of juist ergens hoog in een torenkamer. Sommige zijn zo goed verstopt dat ze zelf niet meer weten wie ze zijn. Toch verdienen ze het om opnieuw te worden ontdekt! En dus vind je hier in dit boek alles wat we weten over die onbekende, anonieme en verdwenen prinsessen. (...) En wie weet, misschien herken je jezelf. Met deze korte inhoud begint het boek. Bij het lezen ervan ontdek je dat Edward van de Vendel dit op een schitterende manier heeft samengevat. Dit boek laat zich namelijk niet zomaar in een genre of een hokje steken. Ook de inhoud geeft zich nergens zomaar bloot. Het is zelfs bijwijlen, en niet enkel omwille van het minuscule lettertype, moeilijk om te lezen. Moeilijk in de zin van vergezocht. Dit is geen prentenboek om voor het slapen gaan eventjes in te lezen of uit voor te lezen. Het is eerder geschikt om langzaam te doorbladeren, terwijl het oog gestreeld wordt door de bijna te perfecte illustraties, tot je een prinses ontdekt waar je wel eens wat meer over zou willen weten. Op één dubbele pagina kan je meer ontdekken dan in sommige prentenboeken. Het is veel, misschien wel te veel informatie. Op het moment dat deze barokke benadering gaat wegen, komt de schrijver (bewerker) uit de hoek met een frivool, geestig fragment, dat het geheel letterlijk verlucht. De prinsessen Fasola, Doremi, Schreeuwwitje enzovoort vinden verder in het boek, onder andere weerklank bij hun collega’s: prinses Onafje, prinses Toktok. Er zijn prinsessen voor elke zucht, voor elk gemak of ongemak. Soms lijkt het wel alsof de auteur pas buiten mocht voor hij zoveel … prinsessen in het leven riep. Bij sommige beschrijvingen zoals die van een “Archimbaldeon”, wat hier staat voor een instrument bestaande uit groenten en fruit, blijkt dat de auteur zijn inspiratie zowat overal vandaan haalt. Voor wie het wil weten: Archimboldo was een Italiaanse kunstenaar die in de zestiende eeuw portretten schilderde, die waren samengesteld uit groenten en fruit. Leuk om lezen als je wat kunstgeschiedenis achter de kiezen hebt, maar een doorsnee achtjarige zal hier weinig boodschap aan hebben. Dit is een prentenboek dat barst van de goede ideeën, het is prachtig vormgegeven en de lay-out is lovenswaardig in blad gezet. De tekst is geestig informatief en tezelfdertijd door deze overdaad, te beladen. Maar je neemt het de auteur nergens kwalijk, omdat hij steeds opnieuw weet te begeesteren en de ogenschijnlijk onbelangrijke dingen verheft boven het alledaagse. En zó wordt iedereen prinses. De illustrator weet evenzeer als de auteur hoe ze het hart van de dromers onder ons moet veroveren. De composities zijn haast perfect, de prenten doen ondanks hun vaak bijna letterlijke vertaling dromen. Ze doen denken aan de illustraties van Carll Cneut, maar, daar waar Cneut heel subtiel een hint geeft en de lezer hem zijn interpretatie gunt, overschrijdt Dautremer, naar mijn gevoel, deze onzichtbare grens die de lezer, ongeacht zijn leeftijd au serieux moet nemen. Zowel schrijver, illustrator als bewerker zijn hier 'vaklieden' van formaat. Maar ook voor hen blijft het oppassen geblazen om de valkuil van het 'teveel' te ontwijken. Dit boek balanceert op de rand maar helt dankzij de humor, zowel tekstueel als visueel, toch over naar de status van hebbeding.

Verberg tekst