In het derde deel van de dystopische trilogie 'Divergent' verkeert de stad van Tris en Tobias ('Four') in staat van burgeroorlog. De Factielozen, die de oude totalitaire orde afschaften, ontpoppen zich al snel tot tirannieke leiders. De massa kan niet met deze nieuwe orde overweg: velen sluiten zich aan bij de Loyalen (trouw aan de oude facties).
De Loyalen helpen Tris, Tobias en een paar andere Onverschrokkenen de Stad uit. Eenmaal buiten ontdekken ze dat hun wereld maar een onderdeeltje is van een veel groter systeem, en dat de stad die hun wereld was, in feite niet meer is dan een experiment beheerd door Het Bureau voor Genetisch Welzijn. Wie in de oude stad ‘Afwijkend’ heette te zijn, niet passend in één factie, is voor het Bureau ‘Genetisch Zuiver’(GZ). De anderen, leden van de oude facties, zijn ‘Genetisch Beschadigd’ (GB) en worden als tweederangsburgers behandeld: ze wonen in verloederde buitenwijken, krijgen slechtere jobs, worden makkelijker veroordeeld…
Het middendeel van het boek, waarin de verschillende visies op deze indeling van de mensheid in GZ en GB uitgediept worden, zorgen voor een vertraging van de actie, maar behoren tot de boeiendste van het boek, omdat de lezer de link met het mechanisme van racisme in de eigen wereld kan maken. Qua ideeën is het verder vrij pover gesteld met het derde deel. Veel te veel pagina’s bestaan uit 'Tobias of Tris verkeert in gevaar — ze redden elkaar — ze hebben een andere visie op wat er moet gebeuren — Tris besluit het een te doen en Tobias het ander — ze maken daar ruzie over — ze leggen het bij in een kleffe zoenscène'. Het helpt ook niet dat in al deze conflict- en verzoeningsscènes een dieptepunt wordt bereikt in de toch al over de hele lijn erg schrale schrijfstijl: de jonge leeftijd van de auteur kan geen excuus zijn voor de schrijnend povere woordenschat, de zinnen vol steeds dezelfde versleten metaforen, het steeds vertellen en nooit tonen.
Tris en Four willen het plan van Het Bureau verijdelen om met een serum de geheugens van hun stadsgenoten te resetten, en in een beweging komaf maken met de GZ/GB-indeling. Op dit punt neemt de christelijke moraal, die duidelijk ook al de inspiratie vormde voor Tris’ oude factie van zelfverloochening, het helemaal over. Om de wereld te redden, moet een prijs betaald worden, en de auteur besluit dat die prijs niet minder is dan het leven van haar hoofdpersonage.
Deze keuze is Veronica Roth enorm kwalijk genomen door haar fans. Zelf was ik op geen enkel moment geraakt door de dood van Tris, omdat het niet meer dan een kartonnen bord was dat omviel. De personages, de plot, de interacties: het is allemaal zo plat en eenduidig, er is zo weinig werkelijk innerlijk conflict, dat dit boek even totalitair is als de christelijke ideologie die het in laatste instantie uitdraagt. Als dit is waar young adult-literatuur op het hoogtepunt van haar succes om draait, dan zijn we stilaan in een literaire dystopie beland. [Lisbeth Vandoorne] Verberg tekst

Tris (16) en Tobias zijn weer samen. De stad waarin ze wonen herstelt van de revolutie en Tobias’ moeder, leider van de factielozen, heeft de macht overgenomen. Tobias en Tris vluchten samen met vrienden de stad uit. Ze worden opgevangen in het hoofdkwartier van het Bureau voor Genetisch Welzijn. Hun wereldbeeld staat volledig op z’n kop. Zo ontdekken ze hoe groot de wereld echt is en dat er vliegtuigen bestaan. Vanuit het hoofdkwartier wordt hun oude stad gemanipuleerd. Overal hangen camera’s en alles is te zien. Hun stad blijkt onderdeel van een experiment te zijn en mensen zijn ingedeeld in genetisch beschadigd (GB) of genetisch zuiver (GZ). Tris en Tobias willen de stad bevrijden en daarvoor gaan ze heel ver. Het ik-perspectief wisselt per hoofdstuk tussen Tris en Tobias. Het begin van het boek leest vlot, maar het middeldeel duurt lang door alle uitleg over GB en GZ. Wel maakt het de lezer bewust van discriminatie, rassenzuivering en de aard van de mens. Het slot van dit laatste deel in de serie* is zinderend, emotioneel en totaal onverwacht. De epiloog maakt het verhaal rond, maar voegt weinig toe. Ook in het Engels aangeboden: 'Allegiant'**. Vanaf ca. 15 jaar. Verberg tekst

De stad waarin Tris en Tobias leven, herstelt zich na de revolutie. Tobias’ moeder heeft het bewind overgenomen. De facties of leefgemeenschappen waarin de bewoners voorheen werden opgedeeld, zijn verboden. Maar niet iedereen is het daarmee eens en Tris wil de waarheid over de facties weten. Samen met Tobias en enkele anderen verlaat ze in het geheim de geïsoleerde stad om te onderzoeken wat daarbuiten is.
In dit derde en laatste deel, dat niet los van de andere delen gelezen kan worden, ontdek je samen met Tris en Tobias welk goedbeschermd geheim achter hun manier van leven zit. De wereld zoals zij die altijd gekend hebben, komt regelrecht op zijn kop te staan wanneer ze in het hoofdkwartier van het Bureau voor Genetisch Welzijn ontdekken dat zijzelf en hun stad deel uitmaken van een genetisch experiment. Hun hele leven al worden ze nauwlettend geobserveerd en gemanipuleerd. Ze staan voor een belangrijke keuze. Hun opdracht lijkt onmogelijk en is levensgevaarlijk.
Tris en Tobias komen in dit boek weer dichter bij elkaar, ook al blijkt dat ze genetisch van elkaar verschillen. Maar maakt dat eigenlijk wel wat uit? In dit boek komen thema’s als discriminatie en rassenzuivering sterk naar boven. Wat maakt dat groepen mensen toch steeds op zoek gaan naar elementen waarin ze verschillen van anderen om zo te domineren? Er wordt hier een onderscheid gemaakt tussen genetisch zuiveren – of de Afwijkenden - en genetisch beschadigden.
Opnieuw een goed opgebouwd verhaal dat een totaal onverwachte wending geeft aan de reeks. Het wordt ditmaal verteld vanuit de ik-persoon van zowel Tris als Tobias. Hoewel bovenaan elk hoofdstuk gemeld, is die perspectiefwisseling niet altijd even snel duidelijk en brengt ze soms herhaling mee, wat het verhaal enigszins vertraagt. Anderzijds is het wel interessant om de net iets andere invalshoek van Tobias te krijgen met zijn gevoelens, twijfels en emoties. Een gewaagd einde sluit deze spannende, futuristische reeks af.
Verberg tekst